Rechtbank of ziekenhuis

Mijn geloof lijkt te draaien om goed of fout. Aan de basis ervan ligt een set regels. Houd ik me daaraan, dan doe ik het goed. Doe óf zeg ik iets anders, dan ben ik fout.

Deze manier van geloven heb ik geleerd in de kerk. Ooit is bepaald wat daar de regels zijn. Wil je erbij horen, dan laat je die regels leidend zijn in je leven. Dan denk je volgens de uitleg van deze regels. Ze ter discussie stellen is spannend: dan twijfel je aan het geloof, dat toch zoveel houvast biedt. Dan voel je je al snel veroordeeld. Alsof de kerk een rechtbank is.

Volgens de woestijnvaders is dat nu juist niet Gods doel met de kerk. Deze vroegchristelijke kerkleiders – die de apostelen nog hebben gekend – brachten het evangelie over door verhalen te vertellen. Die verhalen geven je inzicht in een goed leven. Leggen je uit hoe Jezus het bedoelt.

In die tijd kenden ze geen systematische theologie. Stopten ze het goede nieuws niet in een denkraam van regels. Dat dit de afgelopen decennia wel is gebeurd, is gevolg van de Verlichting. Daarbij staat het verstand centraal. Daarom vinden wij het heel gewoon om ons af te vragen of het klopt wat je zegt. Of iets wel redelijk is. Of er wel een historische basis voor is.

Daarom hebben we ons geloof ook in regels gestopt. Een handzaam en overzichtelijk geheel van goed en fout. Met de nadruk op schuld. Het verhaal over zonde en verlossing hebben we tot belangrijkste punt van het christelijke geloof gemaakt. Met als gevolg dat de kerk soms net een rechtbank lijkt. Waar je wordt veroordeeld om je zonden.

De woestijnvaders werpen een ander licht op de kerk. Zij zien de kerk als een ziekenhuis. Waar je naartoe gaat omdat je belast bent met een erfelijke ziekte, de zonde. Je wordt daar geholpen om de ziekteverschijnselen terug te dringen. Jezus is de dokter die je van deze ziekte wil genezen.

In deze kerk ontvang je een medicijn – geen veroordeling. In deze kerk ligt de nadruk niet op je schuld – maar op genezing. In deze kerk gaat het er niet om of ik mij aan de regels houd, maar of ik mijn hoop vestig op mijn geneesheer.

Van de woestijnvaders zijn vele verhalen bewaard gebleven. Als ik die lees, begrijp ik precies hoe ik goed kan leven. Daar heb ik helemaal geen regels voor nodig.

Deze column heb ik geschreven na het lezen van ‘Zonderschuld’. Nieuwsgierig geworden naar het boek? Stuur me dan een mail. (Het boek is via de reguliere kanalen niet meer leverbaar).

Luister ook de podcast met Mattias Rouw over 7x7 Levenslessen van de woestijnvaders.